Zowel in de Covid business als in de Oekraïne crisis spelen dezelfde lieden een rol. Het gaat ook met exact dezelfde technieken en het lijkt nog altijd te werken. Misschien nog wel beter als in het verleden. De hoeveelheid ‘nieuws’ die over mensen wordt uitgestort is gigantisch en de frequentie ervan ook. Het lijkt mensen te hebben afgestompt. Meegaan in het leidende narratief lijkt makkelijker te zijn dan zelf na te denken en zelf kritisch verschillende bronnen te onderzoeken. Des te groter de leugen des te makkelijker wordt hij geloofd…. Wie zijn toch de adviesbureaus die dit allemaal genereren en welke technieken gebruiken ze?
Wat is propaganda?
Propaganda en reclame lijken erg op elkaar, omdat ze beide mensen beïnvloeden. Toch is er een belangrijk verschil, namelijk reclame wil het koopgedrag van mensen beïnvloeden en propaganda wil of de burger een partij laten kiezen of wil bereiken dat burgers in een gedwongen richting ‘actief’ worden. Propaganda wordt gebruikt door politieke partijen, overheden en actiegroepen.
Het woord propaganda komt uit het Latijn en werd voor het eerste gebruikt in 1622 in de betekenis van: verbreiding van het geloof. Later ontstond de wereldse betekenis. Deze betekenis hield in: het uitdragen van een ideaal, een idee of een standpunt. Vaak wordt propaganda geassocieerd met iets negatiefs. Dit komt vooral door de nazi’s, omdat hun doel met propaganda was: het opstoken en misleiden van de mensenmassa.
Oorlogspropaganda
Het doel van oorlogspropaganda is de mensen laten zien dat alleen ‘wij’ goed, heldhaftig en dapper zijn. Het uiteindelijke doel is dat de mensen overtuigd worden van de noodzaak van de oorlog. In de oorlogspropaganda worden overwinningen aangedikt en nederlagen verzwegen. Dit om ervoor te zorgen dat het volk het geloof in de noodzaak van de oorlog niet kwijtraakt. De Tweede Wereldoorlog was bij uitstek een propagandaoorlog. Niet alleen de Duitsers maakten veelvuldig gebruik van propaganda, ook landen als Amerika en Engeland lieten pamfletten verspreiden. Enkele aspecten die steeds weer terugkwamen in propaganda waren: onze vijanden zijn gevaarlijke monsters, de vijanden hebben ons gedwongen om oorlog te voeren, onze leider zal ons naar de overwinning leiden, het is onze plicht om vrede, veiligheid en stabiliteit te brengen in Europa.
Propagandatechnieken
Er zijn veel verschillende manieren om propaganda te voeren. Hieronder worden enkele technieken uitgelicht:
- Men kan eerlijke propaganda voeren. Dit is de eenvoudigste manier om propaganda te voeren. Er wordt een eerlijk argument gegeven en aan het publiek zelf wordt overgelaten tot een besluit te komen.
- Mensen kunnen verleid worden door ze met een bepaald idee te laten instemmen. Er wordt dan valse propaganda gevoerd en meestal komt de pers onder censuur te staan, omdat zij de leugen zouden kunnen ontdekken en vervolgens zouden onthullen.
- Herhaling speelt een grote rol in propaganda. Door de boodschappen vaak te herhalen, gaan de mensen deze boodschap op den duur voor waar aannemen. Herhaling werd in de tijd van de nazi’s onder andere in literatuur en toespraken gebruikt.
- In propaganda wordt een slechte naam gekoppeld aan de mensen die men wil vernederen. Dit gebeurde in de Tweede Wereldoorlog met de joden. Zo werden ze in ‘Der Ewige Jude’ vergeleken met ratten. Door bepaalde mensen of een bepaalde groep een slechte naam te geven, worden ze al gediscrimineerd voordat er gekeken wordt wie ze werkelijk zijn en welke normen en waarden voor hen van belang zijn.
- In propaganda wordt ook wel aanspraak gedaan op bepaalde waarden die door de mensen van een land belangrijk worden gevonden. Mensen worden bijvoorbeeld gedwongen om iets te doen. Doen ze dat niet dan zou dat ongepast of onmenselijk zijn. Niemand wil met deze twee woorden geassocieerd worden, dus geeft hij gehoor aan datgene dat van hem gevraagd wordt.
- Het gebruik van symbolen blijkt ook effectief te werken bij de beïnvloeding van mensen. Een symbool kan bij mensen een bepaald gevoel of emotie opwekken. Daarom worden symbolen vaak gebruikt in propaganda om in te spelen op dat gevoel of die emoties die mensen krijgen bij het zien van een bepaald symbool. Voorbeelden van symbolen zijn: het kruis van Jezus, de nationale vlag of de swastika.
- Een propagandatechniek die ook door Hitler werd toegepast was inspelen op de slechte situatie. Rond de jaren dertig was de situatie in Duitsland slecht. Er heerste armoede en er was een hoog werkloosheidspercentage. Hitler beloofde het volk dat hij de problemen zou oplossen. Hij wilde het volk bereiken en dat lukte hem doordat hij benadrukte dat het ging om de zaken van het volk. Zodoende kreeg hij de mensen achter zich en kon hij uitgroeien tot een machtige leider.
- Ook bangmakerij wordt vaak toegepast in propaganda. Het volk wordt bang gemaakt voor een andere partij. De tegenpartij wordt in een negatief daglicht gesteld en er wordt bijvoorbeeld gezegd dat als zij de macht in handen krijgt, er een oorlog uit zal breken of dat de wereld zal vergaan.
- Een mens is een kuddedier, dat weten de mensen die propaganda voeren ook. Ze geven dan ook als argument om mee te doen of om hun partij te steunen, omdat andere mensen het ook doen en dus geen keuze hebben. Mensen willen bij de groep horen, dus ze zullen eerder gehoor geven aan het verlangen van de propaganda-voerders.
- Net als bij reclame worden ook in propaganda beroemdheden of autoriteiten ingezet die ervoor moeten zorgen dat het volk overgehaald wordt. Zij hebben toch net iets meer aanzien dan de gewone burger en mensen nemen dan ook sneller iets aan als het aanbevolen wordt door een autoriteit of beroemdheid.
- In de propaganda wordt er slim geselecteerd. De positieve aspecten worden extra belicht, terwijl de minder positieve aspecten niet genoemd worden of onderbelicht gelaten worden. Zoals eerder geschreven is, werden overwinningen uitvoerig belicht en behoorlijk overdreven. De nederlagen daarentegen werden verzwegen.
- De laatste techniek die we willen noemen is het gebruik van woorden en beelden die respect afdwingen. Iets dat respect afdwingt, wordt eerder geloofd.
